جمع بین سیاست و معنویت در منشور سیاسی زیارت عاشورا 

در ده منبر مکتوب گذشته گذاره های مختلفی از منشور سیاسی زیارت عاشورا مطرح کردیم؛ همه نکاتی که مطرح شد می‌تواند منشوری جامعه در اختیار جامعه بشری قرار دهد؛ نکته آخری که باید بیان کرد و بر هر شخصی که در جامعه اسلامی مسئولیتی سیاسی و اجرایی دارد، لازم است به آن عمل نماید  جمع بین سیاست و معنویت است. 

 

در زیارت عاشورا توجه به این نکته بسیار واضح و روشن بیان شده است، استغاثه هایی که از خداوند جهت خونخواهی می‌کند، و درود و سلام هایی که به شهدای کربلا داده می‌شود توجه به معنویت است و در کنار آن ظلم ستیزی، الگوی صلح و جنگ، استفاده از افراد شایسته در حکومت و... توجه به سیاست عزت مدارانه و شایسته سالاری است. 

 

جمع بین حضور در عرصه‌های سیاسی و توجّه به معنویات یکی دیگر از گذاره های زیارت عاشورا است. غفلت از نیازهای روحی و معنوی به ویژه برای کسانی که درگیر کارهای مهم و سنگین‌اند و مسؤولیت‌های بالایی دارند خطرساز و خطرآفرین است که باید در برابر آن هشیار بود. 

 

امام ‌حسین(ع) در آن هنگام که رویاروی دشمن ایستاده و حتّی در آن هنگامی که در محاصره دشمنان است، هرگز از این مسأله غفلت ندارد. از این روی، در تاریخ آمده است که در شب عاشورا در میان خیمه امام ‌حسین(ع) جنب و جوش عجیب و نشاط فوق‌العاده‌ای به چشم می‌خورد؛ یکی مشغول دعا و مناجات با خداست و آن دیگری مشغول تلاوت قرآن: «لهم دوِیٌّ کدویّ النحل بین قائم و راکع و ساجد.»[سخنان حسین بن علی(ع)، نجمی، ص209.] و به هنگام حمله دشمن در عصر تاسوعا امام ‌حسین(ع) به قمربنی‌هاشم می‌فرماید: «به سوی آنان برو و اگر توانستی امشب را مهلت بگیر، تا به نماز و استغفار و مناجات با پروردگارمان بپردازیم. خدا می‌داند که من به نماز و تلاوت قرآن و استغفار و مناجات با خدا علاقه شدید دارم.»[الارشاد، ص240] از این درخواست در آن موقعیت به خوبی می‌توان به اهمیت معنویت و خودسازی پی‌برد. 

 

این کار امام(ع) بیان‌گر آن است که هرگز نباید به دلیل کار و گرفتاری زیاد از خودسازی و توجّه به معنویات غفلت کرد. چرا که موفقیت‌های انسان در همه عرصه‌ها در گرو همین توفیق است. ممکن است گفته شود کسی که به خاطر خدا کار و یا مسؤولیتی را پذیرفته است و با منطق انجام وظیفه مشغول کار است، کار او بلکه همه حرکت‌های او عبادت است، ولی باید توجه داشت که برای عباداتی که بین انسان و خداست اثر و نقشی است که هیچ چیز دیگر نمی‌تواند جایگزین آن شود.

 

در زیارت عاشورا می‌خوانیم: «اَللّهُمَّ اجْعَلْ مَحْیاىَ مَحْیا مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ مَماتى مَماتَ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ» این یکی از ابعاد معنوی زیارت عاشورا است که ازخداوند میخوایم حیات و ممات ما را مانند اهل بیت علیهم السلام قرار دهد، این خود نشان دهنده آن است که باید مانند سید الشهداء در زمان جنگ به فکر معنویت نیز بود.

 

توسل به ذات اقدس الهی، جلای وجودی انسان است و روح انسان را جلا می‌دهد و این خود در زمان خدمت به مردم در حکومت و سیاست راه گشا و چراغ راه می باشد.

 

در سیره سیاسی حضرات معصومین علیهم السلام توجه به این دو مطالب،  «معنویت و سیاست» کامل قابل مشاهده است و این خود می توان الگوی خوبی برای رهبران سیاسی و دینی و حاکمان جهان باشد، تا با این شیوه بتوانند عدالت و کرامت را در جهان و در بین مردم خود ایجاد نمایند چون در روایت داریم  «الناس علی دین ملوکهم» [مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج 102، ص 7،؛ الاربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة، ج 2، ص 21]. وقتی رهبران سیاسی و دینی، دولت مردان و حاکمان جهان دنبال معنویت، عدالت و کرامت باشد یقینا در مردم جامعه خود تاثیرگذاری دارند و باعث گسترش عدالت و کرامت در جهان می‌گردد. 

 

حامد میرزاخان 

عضو مجمع نمایندگان طلاب و فضلای حوزه علمیه قم